15cm Schwere Panzerhaubitze auf Geschutzwagen III/IV (Sf) 'Hummel'.
 
  Type: Armored artillery
Sd.Kfz. 165
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Munster (D).
  Contents:
  1. Algemeen.
  2. De Panzerhaubitze 18/M, in Munster (D).
  3. De Panzerhaubitze 18/M, in Saumur (F).
  4. De Panzerhaubitze 18/M, in Sinsheim (D).
    4.1 Het 10e Panzer-Division.
  5. Technische Specificaties:
  6. Externe Links.
    Foto 1.  De early model, 'Hummel', pantserhouwitser in Munster (D).
1. Algemeen:
De Hummel is een pantserhouwitser welke als tussen oplossing is ontwikkeld en gebouwd, in afwachting van een speciaal ontworpen chassis. De juiste en volledige benaming voor de Hummel is: Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf) Hummel (Sd.Kfz. 165). De benaming Panzerhaubitze 18-1 Hummel, word ook gebruikt.

De Hummel is in 1942 ontworpen door Alkett/Rheinmetall-Borsig (Berlijn) en is gebaseerd op de chassis van twee tanks, de Panzerkampfwagen III en IV. De combinatie was als volgt:
- PzKpfw III Ausf. J : het rijwiel- en stuurmechanisme.
- PzKpfw IV Ausf. F : vering en wielophanging, motor en koelsysteem.
De motor is meer naar voren geplaatst t.o.v. de positie van de motor in de Panzerkampfwagens.
De Hummel is gebouwd van december 1942 tot juli 1944.
De Sd.Kfz. 165 Hummel of (Leichte Feldhaubitze 18 auf Fahrgestell Panzerkampfwagen III) isuitgerust met een 150 mm houwitser, type 150mm sFH 18 L/30. Het maximale bereik van de houwitser was circa 13,5 km, met de opmerking dat de Hummel het pantser van iedere Geallieerde tank tot op een afstand van twee kilometer kon doorboren.
 
Naast de artillerie tank "Hummel" met zijn 15 cm Houwitser is er de gelijkende Nashorn, een anti-tank pantser welke hiertoe is uitgerust met een 8,8 cm Pak 43 L/71 geschut. Ook is er een Hummel in gebruik geweest zonder houwitser, deze werd speciaal ontwikkeld voor munitie transport.
 
2. De LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantser houwitser in Munster (D).
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Munster (D).
Foto 2. De early model, 'Hummel',pantserhouwitser in Munster (D).
Foto 1. en 2. Deze Hummel pantserhouwitser is te zien in het Duitse Panzermuseum in Munster, het betreft een Hummel uit de eerste productie serie (early model). Dit voertuig is gebouwd door Deutsche Eisenwerke in Duisburg in 1944 en heeft dienst gedaan bij een nog onbekend gebleven Duitse legereenheid aan het Westelijke Front (ETO). Het Amerikaanse leger heeft het voertuig buit gemaakt in 1944 of 1945 en vervolgens is het op transport gezet naar Amerika. Het voertuig werd geplaatst in Fort Knox, Kentucky tot 1967.
Hier was destijds al de Amror School van het Amerikaanse leger gevestigd. Na WW II maakte het voertuig deel uit van de collectie van het Patton Museum of Cavalry and Armor, ook in Fort Knox, Kentucky. In juni 1967, heeft het Amerikaanse leger het voertuig geschonken aan het Duitse Panzertruppenschule in Munster. Het is compleet gerestaureerd in 1982 door de soldaten van de Panzertruppenschule in Munster. Het voertuig is dan ook in werkende staat terug gebracht.
De aanwezige leger markings op deze Hummel, in het Duitse Munster:
Bron: website www.achtungpanzer.com
  Division marking: Ontbreekt, herkomst en historie van het voertuig zijn mij onbekend.
  Unit marking: Ontbreekt, het is onbekend bij welk regiment, compagnie en peloton het voertuig heeft gediend.
  Tactical marking: (Taktische Zeichen) Gele schuine rechthoek: Op de voorzijde van de tank, een geel gekleurde schuine rechthoek. Deze marker geeft niet alleen het type voertuig aan, in dit geval een tank. Het geeft veelal ook met aangevulde symbolen aan bij wat voor 'soort' leger onderdeel het is ingedeeld. Om deze reden werd vanaf D-Day dit symbool vaak verwijderd, om zo o.a. het Franse verzet van informatie te onthouden.
  National Insignia: Onbreekt. Kruis (zwart op wit) aan beide zijkanten, dit is een van de vier gebruikte varianten van het Duitse "Balkankreuz". Het geeft aan dat het een voertuig is van de Duitse Wehrmacht Heer of van de Duitse Waffen SS.
 
3. De LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantser houwitser in Saumur (F).
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Saumur (F).
Foto 3. De early model, 'Hummel',pantserhouwitser in Saumur (F).
 
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Saumur (F).
Foto 4. De early model, 'Hummel',pantserhouwitser in Saumur (F).
Foto 3. t/m 5. Deze Hummel pantser houwitser is te zien in het Franse Musée des Blindés in Saumur, het betreft een Hummel uit de laatste productie serie (late model). De aanwezige leger markings op deze Hummel in het Franse Saumur:
  Division marking: Division marker: ontbreekt, herkomst en historie van het voertuig zijn mij onbekend.
  Unit marking: 313: Aan beide zijden staat het no. 313, in het wit. Het nummer 313 staat dan voor: 3de Kompanie (compagnie) , 1ste Zug (peloton), 3de voertuig in het peloton.
  Tactical marking: Ontbreekt, (Taktische Zeichen) Gele schuine rechthoek: Op de voorzijde van de tank, een geel gekleurde schuine rechthoek. Deze marker geeft niet alleen het type voertuig aan, in dit geval een tank. Het geeft veelal ook met aangevulde symbolen aan bij wat voor 'soort' leger onderdeel het is ingedeeld. Om deze reden werd vanaf D-Day dit symbool vaak verwijderd, om zo o.a. het Franse verzet van informatie te onthouden.
  National Insignia: Kruis (zwart op wit) aan beide zijkanten, dit is een van de vier gebruikte varianten van het Duitse "Balkankreuz".
Het geeft aan dat het een voertuig is van de Duitse Wehrmacht Heer of van de Duitse Waffen SS.
 
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Saumur (F).
Foto 5. De early model, 'Hummel',pantserhouwitser in Saumur (F).
 
4. De LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantser houwitser in Sinsheim (D).
LeFH18/2 auf Pz.II (Sf) 'Hummel' pantserhouwitser, Sinsheim (D).
Foto 6. De early model, 'Hummel',pantserhouwitser in Sinsheim (D).
Foto 6. Deze Hummel pantserhouwitser is te zien in het Duitse Auto & Techniek Museum in Sinsheim, het betreft een Hummel uit de laatste productie serie (late model). Deze Hummel heeft daadwerkelijk deelgenomen aan de Slag om de Ardennen, het is achter gelaten door de bemanning door een tekort aan brandstof en munitie. De Amerikaanse troepen het voortuig geheel in takt, dus zonder aangebrachte sabotage, aangetroffen en meegenomen. Panzer Artillerie Regiment die beschikten over de Hummel tijdens de Slag om de Ardennen waren:
Pz.Art.Rgt. 102 (9. Pz.Div.)
Pz.Art.Rgt. 146 (116. Pz.Div.) !!!
SS-Pz.Art.Rgt. 2 (2. SS-Pz.Div. "Das Reich")
SS-Pz.Art.Rgt. 9 (9. SS-Pz.Div. "Hohenstaufen")
Het blijft speculeren, maar de kans dat deze Hummel heeft toebehoort aan het 116-de Panzer Division is het grootst. Opvallend genoeg heeft de Hummel tijdens restauratie de leger markings gekregen van een onderdeel dat geheel niet in de Ardennen heeft gevochten.De aanwezige leger markings op deze Hummel  in het Duitse Sinsheim:
  Division marking: Y met drie verticale strepen (wit): in gebruik aan het Oostfront, staat voor de 10de Divisie, 7de compagnie Pantser Regiment, Schützen Rgt 69 en Schützen Rgt 86. In gebruik van juni 1941 tot april 1942 aan het Oostfront.
  Unit marking:  103 (wit). Het nummer 103 staat voor, 1de compagnie, 0 is het staf peloton, 3de voertuigpositie in het peloton.
  Tactical marking: Ontbreekt, (Taktische Zeichen) Drie verticale strepen op een ovaal, geeft aan dat het een houwitser wapen is. Dit symbool geeft niet alleen het type voertuig aan. Het geeft veelal ook met aangevulde symbolen aan bij wat voor 'soort' leger onderdeel het is ingedeeld. Om deze reden werd vanaf D-Day dit symbool vaak verwijderd, om zo o.a. het Franse verzet van informatie te onthouden.
  National Insignia: Kruis (zwart op wit) aan beide zijkanten, dit is een van de vier gebruikte varianten van het Duitse "Balkankreuz".
Het geeft aan dat het een voertuig is van de Duitse Wehrmacht Heer of van de Duitse Waffen SS.
 
4.1 Het 10e Panzer-Division.
Deze Panzer-Division is opgericht in april 1939 in Praag en nam deel aan de campagne in het westen en verbleef in Frankrijk tot aan februari 1941, waarna het vervolgens terugkeerde naar Duitsland. Het vocht aan het Oostfront, in de centrale sector, tot aan mei 1942, waarna het werd verplaatst naar Amiens in Frankrijk, voor hergroepering. Het verbleef in Frankrijk, het waren reserve troepen tijdens de Geallieerde landing in Dieppe, tot aan december 1942 waarna het naar Tunesië werd gestuurd. Het 10e Panzer Division werd verslagen in Tunesië op12 mei 1943 en werd formeel ontbonden in juni.
 
5. Technische Specificaties:
  Ontwerp: In 1942 ontworpen door Alkett/Rheinmetall-Borsig (Berlijn).
  Geproduceerd in: Duitsland.
  Fabrikant: Alkett/Rheinmetall-Borsig (Berlijn).
  Geproduceerd: Van december 1942 tot juli 1944.
  Aantal geproduceerd: 666 Exemplaren, andere bronnen melden 714 exemplaren.
150 Exemplaren. zonder bewapening voor munitietransport.
  Bemanning: Zes personen.
  Gewicht: 23,5 ton.
  Afmetingen: LxBxH  = 7,17 x 2,92 x 2,81 m.
  Dikte bepantsering: 10 - 30 mm.
  Motor: Maybach HL 120 TRM, 12-cylinder en 300 pk.
  Maximale snelheid: 42 km/u.
  Maximaal bereik: 215 km.
  Bewapening: 150mm Houwitser s.F.H. 18M 18/M
  Overige bewapening: Een machine geweer, type MG34, kaliber 7,92 mm.
 
6. Externe Links:
  Topic 1. Informatie over de Duitse Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf), in het algemeen.
Filmpje op YouTube over de Duitse Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf).
  Topic 2. Locatie van de Duitse Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf) in Munster (D).
Het Panzer Museum in Munster (D).
  Topic 3. Locatie van de Duitse Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf) in Saumur (F).
Het Musée'des Blindés in Saumur (F).
  Topic 4. Locatie van de Duitse Panzerfeldhaubitze 18M auf GeSchützwagen III/IV (Sf) in Sinsheim (D).
Het Auto en Technik Museum in Sinsheim (D).